Reablement in drie stappen

Zorg verlenen met de handen op de rug. Dit wordt weleens gezegd als het om reablement gaat. Is het echt zo eenvoudig? Zeker niet, want om zelfredzaamheid van de cliënt te bereiken, moeten alle disciplines een bijdrage leveren. Hoe? Lees hieronder over de stappen die Samen, Evean, de Gemeente Schagen en Hollands Kroon, Incluzio en TZorg gezamenlijk zetten, op de weg naar reablement voor de cliënt.

Reablement is een veelbelovende manier van zorg verlenen waarbij de zorgmedewerker een stapje terug doet om de cliënt zo veel mogelijk zelf te laten doen. Het doel is dat iemand zelfredzaam kan blijven en dus de dingen kan blijven doen waar hij of zij gelukkig van wordt.

Deze manier van werken staat in Nederland nog in de kinderschoenen, maar in de Kop van Noord-Holland hebben ze er al goede ervaringen mee. In deze regio wordt reablement-interventie ingezet, Langer Vitaal Thuis (LVT) genaamd. Om de mensen meer zelfredzaam te laten zijn, is de inzet van verschillende disciplines noodzakelijk. In de gemeente Schagen worden alle benodigde stappen gezet om cliënten een zelfstandiger leven te kunnen laten leiden.

Stap 1: de gemeente aan zet

De eerste stap om te beoordelen of een cliënt mee kan doen aan het Langer Vitaal Thuis-programma ligt bij de gemeente of de wijkverpleegkundige. Wie bij de gemeente aanklopt voor hulp, kan Henriëtte Bleichrodt of haar collega’s op bezoek krijgen. Als wijkteamconsulent bij de gemeente Schagen is zij de eerste die de cliënt ziet en in kaart brengt wat mensen wel of niet kunnen. Voor Henriëtte betekende de start met reablement een andere manier van werken. “Mensen hebben recht op zorg en ondersteuning, dat willen we ze ook niet afnemen, maar nu helpen we ze om dingen weer zelf te gaan doen. Dat is voor mij een omwenteling in denken geweest."

Ik was in het begin helemaal niet enthousiast, maar ik merk nu dat het mensen een beter gevoel geeft als ze bepaalde dingen weer zelf kunnen oppakken.

Dat reablement voordelen heeft, ziet Henriëtte Bleichrodt in de praktijk. “Een vrouw die veel last heeft van haar gewrichten had moeite met het huishouden en kon haar hobby’s niet meer uitoefenen door de pijn in haar handen. Met hulp van de ergotherapeut heeft ze geleerd hoe ze huishoudelijke taken makkelijker kan uitvoeren en heeft ze haar knutselwerk weer kunnen oppakken zonder pijnklachten. Met een driewielfiets via de Wmo kan ze nu ook makkelijker weer wat verder van huis.” Inmiddels heeft de cliënt haar huishouden weer op orde en is de hulp in de huishouding niet wekelijks, maar om de week aanwezig. Henriëtte Bleichrodt ziet niet alleen praktische voordelen. “Deze vrouw is opgebloeid. Door rustig de tijd te nemen hebben we er samen voor kunnen zorgen dat ze dingen wel weer kan. Die aandacht heeft haar veel goed gedaan.”

Stap 2: het team LVT maakt een plan

Inwoners van de gemeente die vragen hebben rondom zelfredzaamheid en eigen regie, worden in contact gebracht met het LVT team . Alle disciplines zijn hierin vertegenwoordigd (wijkverpleegkundige, ergo, fysio, hulp bij huishouden en wijkteamconsulent)_om samen te bekijken wat nodig is om een cliënt meer zelfredzaam te laten worden. Fysiotherapeut Alice Groot (Samen) is een van hen. “Reablement past bij de gedachtegang Positieve Gezondheid en geeft preventie.”

“Ik zie alle cliënten die deelnemen aan Langer Vitaal Thuis, want het is een voorwaarde dat zowel de ergotherapeut als de fysiotherapeut erbij is betrokken. Wij bezoeken samen de cliënten om er achter te komen wat hen motiveert. We maken een rondje door het huis om te zien waar ze hulp bij nodig hebben. We vragen waar ze blij van worden, maar niet meer kunnen doen. Met ons team van Langer Vitaal Thuis proberen we iedereen op de juiste manier te helpen. Dat vraagt soms om creatieve, out of the box oplossingen. Ook gaan cliënten vaak zelf in oplossingen denken, dat is het mooiste.”

Tips van Alice Groot, voor wie met reablement aan de slag wil

• Begin klein.
• Vier de kleine successen met z’n allen en ga daar ook op terug evalueren.
• Vul niet in voor de cliënt, laat het vanuit de cliënt zelf komen.
• Als een cliënt het zelf wil, dan blijft het ook langer geborgd.
• Denk niet 'zoals we dat altijd al doen', maar ga daar juist een keer buiten.

Een goed voorbeeld uit de praktijk is een cliënt die door chronische rugproblemen de dag voornamelijk doorbracht op de bank. Toen de ergotherapeut en fysiotherapeut haar vroegen naar haar wensen, gaf ze aan dat ze graag weer wilde gaan zwemmen zoals ze in het verleden altijd deed. Dat is gelukt. Ze heeft een driewielfiets gekregen zodat ze het zwembad kan bereiken en thuis kreeg ze tips en hulpmiddelen waardoor de dagelijkse dingen weer makkelijker gaan. Door dit alles is haar sociale leven verbeterd, want aan het zwemmen heeft ze een vriendinnenclub overgehouden. Ze gaan samen naar de bingo en uit eten. Alice Groot: “Deze dame zegt: de zon is weer gaan stralen in mijn leven.”

Stap 3: de hulp in huis ziet hoe het gaat

Waar het LVT-team de cliënt op weg helpen, is de huishoudelijke hulp degene die misschien wel het meest intensieve contact heeft met cliënten die aan het Langer Vitaal Thuis-programma deelnemen. Sandra Pieters ondersteunt sinds 2017 cliënten om hun huishouden op orde te houden. Dat ze nu te maken krijgt met cliënten die zelf weer taken oppakken, is even wennen. “Het is de bedoeling dat ze langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Daarom is het belangrijk dat ze doen wat ze zelf kunnen. Maar als ze recht hebben op twee uur hulp en je houdt hierdoor tijd over, dan vind ik het moeilijk om niets te doen. Ik ben best wel een bezig bijtje en er zijn altijd wel wat extra klusjes waar ze niet aan toekomen. Meestal willen ze nog wel een kopje koffie met je doen. Dat stellen ze zeer op prijs, want ze houden ook wel van een praatje. Al laat je ondertussen je handen wapperen.”

Praat met je klanten en kijk wat ze kunnen en willen. Zo wordt duidelijk wat ze zelf absoluut nog kunnen en wat eraan bijdraagt om het thuis leuk te maken.

Voor de cliënten die Sandra Pieters bezoekt blijkt dat de meesten positief tegenover de reablement werkwijze staan. “Er zijn er genoeg die het absoluut niet meer kunnen, maar de klanten die ik heb gaan er over het algemeen normaal mee om. Die willen zelf ook wel graag iets doen.” Hierdoor ziet Sandra Pieters cliënten soms ook minder vaak dan voorheen als zij minder huishoudelijke ondersteuning nodig hebben. Al hebben ook degenen die niet aan het LVT-programma deelnemen de behoefte om actief te blijven. “Ze doen allemaal wel hun eigen dingetje. Wat ze zelf kunnen, dat doen ze ook wel. Zelfs iemandvan 98, we doen samen de bedden en ze stoft af waar ze bij kan. Maar bij al mijn klanten kijk ik wat ze nog kunnen en hoe ze het thuis leuker kunnen maken. Met Wmo is al overlegd wat ze wel of niet kunnen, maar als dat meer of minder blijkt te zijn, dan zal ik zeker aan de bel trekken.”

Meer lezen? Zie ook een eerder artikel over reablement bij Woongroep Samen.