Oud goud, ervaren collega’s als veranderaars

Hakken in het zand of vol gas innoveren

Ze zijn er altijd; de collega’s met ervaring, wijsheid en een vleugje scepsis. Je kent het vast: je presenteert vol vuur je veranderplan, en collega Marjet fronst. Ze heeft dit al eens meegemaakt. En het plan dáárvoor ook.

“Wat is er van het vorige plan terechtgekomen? Nooit meer wat van gehoord toch?”

Daar zat je niet op te wachten. Niemand houdt van tegenspraak, zeker niet van iemand die het al dertig jaar beter lijkt te weten. De verleiding is groot om haar opmerkingen naast je neer te leggen, of vriendelijk maar resoluut af te kappen. Met als risico: dat Marjet ondergronds gaat. Mopperend in de wandelgangen, ja-zeggend-nee-doend, terwijl het team langzaam in de ruis verdwijnt.

De kracht van ervaring
De gemiddelde leeftijd in de ouderenzorg stijgt. Steeds meer medewerkers zijn vijftig-plus met tientallen jaren ervaring. Zulke collega’s zijn vaak rotsen in de branding, ze kennen hun vak, werken efficiënt op routine, maken weinig fouten en bewaken de kwaliteit van zorg. Ze weten wat werkt, wat fout kan gaan en wat écht belangrijk is voor bewoners. Maar juist diezelfde kwaliteiten kunnen ook botsen met verandering.

“Zorgtaken aan mantelzorgers overlaten? Dat geeft ongelukken.”

“Zelfroosteren? Moeten we niet willen.”

Kritisch, uitgesproken, invloedrijk. Hun houding kleurt de stemming in het team. Voor veranderaars soms frustrerend, maar die houding komt voort uit iets waardevols: ervaringskennis. En die kun je benutten, op minstens drie manieren.

1. De kracht van tegen-denken
Met enige oefening kun je je beeld van Marjet kantelen. Zie haar niet als dwarsligger, maar als waardevolle tegen- én meedenker. Probeer haar in een eerder stadium te betrekken. Haar kritiek kan jouw plan sterker maken. Niet als trucje, maar oprecht. Echte interesse breekt muren af. En als het lukt, heb je na verloop van tijd niet alleen een beter plan, maar ook een betrokken bondgenoot.

“Marjet, jij met al je ervaring — kijk eens even mee. Wat denk jij dat er nodig is om dit te laten slagen?”

2. Innoveren van onderop
Steeds meer teams in de VVT worden uitgenodigd om zelf met vernieuwende ideeën te komen. Van kleine verbeteringen tot creatieve oplossingen die het werk én de zorg beter maken. Toch stranden veel ideeën bij de koffieautomaat.

Een woonzorgteam stelde voor om het uniform te vervangen door eigen kleding,
zodat bewoners zich meer thuis voelen. Een prachtig idee maar na vragen over herkenbaarheid, hygiëne en vergoedingen verdween het in de la.

Echte innovatie vraagt meer dan een goed idee. Er moet een duidelijk probleem zijn of een kans, waar het idee aantoonbaar een oplossing voor is. Er moet gewogen worden of de voordelen van de oplossing opwegen tegen de nadelen. Draagvlak moet gevonden worden en iemand moet de uitvoering trekken. En precies dáár komt ervaring van pas. Ervaren collega’s beschikken over vakmanschap, organisatiekennis, strategisch inzicht en netwerk. Ze weten wat werkt in de praktijk en wie je nodig hebt om iets verder te brengen. Onderzoek laat zien dat teams met een hoge gemiddelde leeftijd juist beter scoren op innovatief vermogen omdat ze kennis, realisme én verbeelding combineren.

3. Verbinden van oud en nieuw
In het Two Loops Model over de levenscyclus van systemen komt een moment waarop het nieuwe, dat door pioniers in gang is gezet, wordt verbonden met lessen uit het oude systeem. Het oude helpt dan mee om het nieuwe te versterken.

Na een succesvolle proef op één locatie wil je de aanpak borgen en uitbreiden. Dan vlecht je het oude en het nieuwe in elkaar: je rondt af, trekt lessen, en bouwt door.

“Bij elke verandering gaat iets verloren.”

Ervaren medewerkers kennen het oude systeem van binnenuit. Ze weten wat waardevol is, hoe je verlies kunt opvangen of draaglijk kunt maken. En ze weten wat je niet mag vergeten. Negeer je hen, dan groeit weerstand. Nodig je hen uit, dan ontstaat wijsheid en vergroot je de kans op een vloeiende transformatie.

Reflectie
Verandering vraagt niet om jonge durf alleen, maar om oude wijsheid in nieuwe beweging. Ervaren collega’s zijn geen rem, ze zijn de draagkracht waarop je kunt bouwen. Ouder is niet vastgeroest; ouder is goud dat glanst, zodra je het durft te poetsen.