Samenwerken moet

Alleen ga je sneller, samen kom je verder

De transitie in de ouderenzorg vraagt om regionale samenwerking. Zorgorganisaties trekken steeds vaker samen op met gemeenten, onderwijs, welzijn en andere partners. De blik verschuift van de eigen organisatie naar het bredere ecosysteem: een netwerk waarin partijen soms losjes, soms intensief samenwerken.

Die samenwerkingen krijgen allerlei namen: keten, alliantie, netwerk, partnerschap en kan verschillende vormen aannemen. In bovenstaand plaatje van Gomes-Casseres uit 2003 is te zien dat de vorm van samenwerking wordt bepaald door de lengte van de relatie en de mate van gemeenschappelijke besluitvorming. Een korte relatie en een beperkte mate van gezamenlijk beslissen is terug te vinden in een markttransactie. Een lange relatie en grote mate van gezamenlijk beslissen vinden we terug bij een fusie. Samenwerken heeft een plek daar tussenin. Hoe je het ook noemt, het doel is hetzelfde: samen kom je verder dan ieder alleen. Maar laten we eerlijk zijn, samenwerken met zoveel verschillende organisaties is best ingewikkeld.

De voorwaarden voor echte samenwerking
Veel samenwerkingen ontstaan spontaan vanuit energie en bevlogenheid. Professionals die elkaar weten te vinden, zetten samen iets in beweging. En dat werkt vaak goed: het bruist, het leeft, er gebeuren dingen. Totdat één van de sleutelfiguren vertrekt. Dan zakt de samenwerking soms als een kaartenhuis in elkaar. Want zolang het van een paar mensen afhangt, blijft het kwetsbaar.

“Als de bestuurders praten, gebeurt er weinig op de werkvloer. Maar als het alleen van de werkvloer komt, mist het de stevigheid om te blijven bestaan.”

Wil je samenwerking duurzaam maken, dan moet je haar zien als een tijdelijke organisatie, die ook echt georganiseerd moet worden. Daarvoor biedt het Common Eye-model met vijf aandachtsgebieden voor succes een praktisch houvast.

Ambitie en belangen
Elke samenwerking begint met een ambitie. Wat willen we sámen bereiken? Die ambitie mag niet te vaag zijn, maar ook niet te klein. Ze moet richting geven én ruimte laten; een wenkend perspectief dat inspireert. Een goede ambitie is aantrekkelijk, relevant en verbindt. Ze tilt de samenwerking boven individuele belangen uit.

“Onderhandelen over belangen werkt zelden. Samen kijken hoe je de taart kunt vergroten werkt wél.”

En ja, echte samenwerking doet soms pijn. Werk verschuift, geld verschuift, invloed verschuift. Maar als de ambitie krachtig is en de belangen van alle partijen open op tafel liggen, dan kom je er samen uit.

De relatie: hoe doen we het met elkaar?
Een sterke samenwerking draait om plannen én om de relatie. Hoe werken we samen? Hoe praten we met elkaar? Vaak wordt gezegd: “Samenwerking lukt alleen als er vertrouwen is.”

In werkelijkheid groeit vertrouwen door samen te werken, zoals bovenstaand plaatje laat zien. Het ontstaat niet op papier, maar in het doen.

“Vertrouwen bouw je niet met woorden, maar met daden.”

In het samen doen ontdek je wat werkt en wat schuurt. Het gesprek daarover maakt de samenwerking sterker. Durf een beetje risico te nemen, dat hoort erbij.

Organiseren en afspreken
Goede afspraken vormen het geraamte van samenwerking. Ze geven structuur zonder de energie te verstikken. In gesprek over de organisatie van de samenwerking kun je vragen stellen als:

• Hoe coördineren we deze samenwerking?

• Neemt één partij de leiding, of wisselen we dat af?

• Halen we iemand van buiten om het netwerk te begeleiden?

• Hoe nemen we besluiten, en hoe regelen we de financiën?

• Hoe zorgen we dat wat we hier afspreken, ook echt gebeurt binnen onze eigen organisaties?

En vergeet het proces niet: Wat doen we, met wie, in welke volgorde? Hoe meten we de voortgang én de samenwerking zelf? Een samenwerking blijft vitaal als je met elkaar op de samenwerking reflecteert, leert en waar nodig bijstuurt. Het model van Common Eye helpt om dat gesprek te voeren, over wat goed gaat, waar spanning zit en hoe het beter kan.

Samen verder
Samenwerking is geen bijzaak, maar het hart van de transitie. Ze vraagt om lef, openheid, wederzijds vertrouwen en het besef dat niemand dit alleen redt. Wie dat begrijpt, ontdekt wat de kracht van samen écht betekent: niet sneller, maar verder komen. Voor de ouderen van morgen.